حذف کامل دلارازاقتصادامکانپذيراست

تاریخ انتشار : 1397/05/29

کارشناسان مي‌گويند حذف کامل دلار از اقتصاد ايران امکانپذير است و در حال حاضر نيز عملا استفاده عملياتي بخش تجارت از دلار محدود شده است.

به گزارش خبرنگار ايبِنا، درباره کارکرد بازار جديد ارز و سياست اخير ارزي بانک مرکزي بايد گفت نرخ بازار ثانويه وقتي از نرخ رسمي بالاتر باشد باعث حذف تقاضاهاي صوري مي شود،‌ از اينرو کالاهاي غيرضروري که پيش از اين از رانت احتمالي استفاده کرده اند، ‌با نرخ توافقي ديگر زمينه اي براي ادامه نخواهند داشت.

درباره دلايل بروز چالش هايي در عملکرد سامانه نيما که اخيرا مطرح شده بايد گفت که اين سامانه به تازگي فعاليت خود را آغاز کرده و مشکل خاصي در آن وجود ندارد و تنها بحث نرخ ها در اين بخش مطرح بود. با اين حال، از طريق سازوکارهاي جديد که مشکل نرخ ها حل شود،‌ سامانه هم مشکلي نخواهد داشت چون نرخ ها توافقي خواهد بود.

از اينرو رانت ها در قالب روش هاي جديد حذف مي شود و سامانه نيما بستري براي تعامل بين صادرکنندگان و واردکنندگان خواهد شد. قبل از اين، چون نرخ تثبيت شده اي وجود داشت و اين نرخ با ارقام بازار شکاف قابل توجهي پيدا کرد، مشکلاتي در اين بخش بروز کرد.

بر پايه اين گزارش، درباره مشکلات دلار در اقتصاد ايران و چالش هايي که اين ارز در طول دهه ها در اقتصاد ايران ايجاد کرد مي توان گفت مشکل امروز بازار ارز، دلار نيست و مسئله تمامي ارزها هستند. بخش عمده تجارت اقتصاد ايران در حال حاضر با يورو و يوآن و اينگونه ارزها سروکار دارد، ولي در بازار نقد و خريدهاي مردم،‌ دلار بيشتر جذابيت داشته است.

البته درباره لطمات دلار به اقتصاد ايران مي توان اينگونه عنوان کرد که در حال حاضر محدوديت هايي در زمينه استفاده از دلار در کشور وجود دارد. در شرايط فعلي،‌ با فشارهاي آمريکا بر شرکاي تجاري ايران و اختلال در نقل و انتقالات، کل بازار ارز دچار مشکلاتي شده و نرخ هاي ارزها متناسب با هم افزايش داشته است.

اما امروز اقتصاد ايران مي تواند مبادلات بالايي با دلار نداشته باشد. اقتصاد ايران به اين سمت رفته و اينکه به صورت کامل نيز از ارز دلار در اقتصاد ايران استفاده نشود هم مشکلي ايجاد نمي شود. مشکل فعلي کاهش ارزش پول ملي و رشد نرخ همه ارزها است.

درباره نگاه جامعه و تجار به ارز دلار به عنوان ارز اول و اينکه در جامعه ارز بيشتر به دلار ربط داده مي شود در حالي که ساير ارزها از جمله يورو و ... نيز مطرح است هم کارشناسان مي گويند دلار در حال حاضر منفعت خاصي براي کشور ندارد و استفاده عملياتي ما از ارز دلار در شرايط فعلي واقعا محدود است.

همچنين اگر يورو به اندازه کافي در اختيار داشته باشيم، تجار نيز خيلي مشکلي ندارند و اينگونه ارزها در دنيا نيز مورد پذيرش است. تحليل اخير مرکز پژوهش هاي مجلس درباره حذف دلار از اقتصاد ايران نيز اينگونه قابل تحليل است که هم اکنون در بخش زيادي از اقتصاد ايران اين اتفاق افتاده و امکان استفاده از سيستم دلاري محدود است و در نتيجه نيز اگر هزينه اي براي استفاده از ساير ارزها وجود دارد، مشکل حادي ايجاد نمي کند.

مسائل اخير ارزي و نوسانات شديد نرخ ها باعث افت ارزش ريال شده است. مجموعه متغيرهاي اقتصادي ما سهم اندکي در التهابات اخير ارزي دارد و بخش عمده مسائل ايجاد شده رشد حباب گونه نرخ ها است. حباب به لحاظ مفهوم اقتصادي چيز عجيبي نيست و زماني که گفته مي شود بازاري حبابي شده، منظور اين است که نرخ ها در آن بازار با متغيرهاي اقتصادي و ارزش واقعي آن دارايي نمي خواند و انحراف ايجاد شده و در حال حاضر نيز بازار ارز يکي از مصاديق شکل گيري حباب قيمتي است.

نرخ هاي بازار ارز با ارزش بنيادي ارز فاصله دارد و مردم در کوتاه مدت به دليل اخبار منفي و شرايط عدم اطمينان به آينده، به سمت اين رفته اند که بخش زيادي از دارايي خود را به ارز و طلا تبديل کنند و اين فشار تقاضاي سفته بازي در بازار باعث شکل گيري تقاضا شده است.

اين روزها درباره نرخ واقعي دلار صحبت هايي مي شود اما وقتي نرخ ها در بازار ارز حبابي است، مسائل بنيادي در آن وجود ندارد. در عين حال، با اينکه افزايش هاي التهابي را داريم، نمي توان به يکباره آن را تخليه کرد و حباب ها به دليل برخي انتظارات شکل گرفته و مداخله سياست گذاران در دولت و به ويژه بانک مرکزي براي شکست حباب نرخ ارز اشتباه بزرگي است چون اگر حبابي وجود دارد، يک واقعيت است و براي آن تقاضا وجود دارد.

بنابراين اين حباب با سياست هاي مداخله اي مانند عرضه ذخاير ارزي کشور و يا افزايش نرخ سود بانکي قابل مهار نيست؛ پس در اينجا بايد اجازه دهيم نرخ هاي بالاي شکل گرفته در سطح خودش تقاضاهاي سفته بازي را تصفيه کند و اگر بخواهيم براي کاهش نرخ ها فشار بياوريم، به سرعت ذخاير ارزي کشور تخليه مي شود و از آنسو نيز حباب ارزي تخليه نخواهد شد و خطرات بحران ارزي وجود خواهد داشت.

ايجاد نرخ هاي ترجيحي براي انجام واردات و تراز تجاري در زمان شکل گيري حباب نرخ ارز مورد تاکيد کارشناسان است و در عين حال براي کالاهاي اساسي و همچنين کالاهاي غيرضروري بايد نرخ هايي را داشته باشيم، ولي براي تقاضاي سفته بازي نبايد با کاهش نرخ و تزريق ذخاير ارزي مداخله شود.